Để sáng tạo trở thành động lực, di sản làm chất liệu kiến tạo tương lai

Xây dựng hệ sinh thái sáng tạo đô thị

Từ khi gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO với danh hiệu Thành phố Thiết kế vào năm 2019, trong sáu năm qua, Thành phố Hà Nội đã nỗ lực thực hiện những cam kết, tích cực hợp tác với các thành viên khác trong Mạng lưới, thúc đẩy các hoạt động sáng tạo trong các lĩnh vực, khẳng định vị thế của một Thủ đô năng động sáng tạo của châu Á. Một trong những cam kết của Hà Nội đã được UNESCO đánh giá cao, đó là "Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội" hàng năm với các chủ đề khác nhau, lấy di sản làm chất liệu và đặt cộng đồng làm trung tâm.

Qua 4 lần tổ chức, Lễ hội thiết kế sáng tạo(TKST) đã trở thành điểm nhấn, sự kiện văn hóa đặc sắc của Thủ đô với Mạng lưới các không gian sáng tạo ngày càng phát triển, nhiều hoạt động, sự kiện cộng đồng có quy mô lớn, tạo dấu ấn và khẳng định "Văn hiến - Bản sắc - Sáng tạo" của Thủ đô, được tạo nên bởi một đội ngũ chuyên gia, các nhà sáng tạo và lan tỏa tinh thần sáng tạo đến các tổ chức, cá nhân và thu hút đông đảo người dân Thủ đô cùng du khách trong và ngoài nước tham dự.

Với mong muốn các hoạt động Thiết kế sáng tạo giàu bản sắc, hiệu quả bền vững ở tầm cao mới, khẳng định vị thế Thủ đô sáng tạo, mở rộng quy mô sự kiện, thu hút các quốc gia, các tổ chức quốc tế, chuyên gia, cộng đồng sáng tạo, tập thể, cá nhân tham gia, Thành phố Hà Nội đã quyết định: Tổ chức "Lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội" 2 năm/ 1 lần vào tháng 11 hàng năm. Thay đổi nhận thức từ "Tổ chức Lễ hội" sang xây dựng "Hệ sinh thái sáng tạo đô thị"; công bố khung các hoạt động từ cuối năm trước để các đơn vị cá nhân quyết định tham gia. Thành phố sẽ trao giải, tôn vinh các mô hình, cá nhân doanh nghiệp có đóng góp nổi bật trong kỳ hoạt động.

Tại Lễ Công bố khung hoạt động Lễ hội TKST Hà Nội 2026, diễn ra ngày 11/12, bà Vũ Thu Hà, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh: "Hà Nội mong muốn các dự án, ý tưởng và các hành động cụ thể khai thác phát huy giá trị văn hoá, di sản văn hoá vật thể và phi vật thể, làng nghề truyền thống… trở thành các dự án sáng tạo, có tính thương mại và phát triển lâu dài, nơi mọi nỗ lực gìn giữ văn hóa, đổi mới tư duy và phát triển kinh tế được kết nối hài hòa".

Theo đó, các hoạt động chính trong lễ hội theo định hướng xây dựng nền kinh tế sáng tạo - trung tâm kết nối, diễn đàn và thử nghiệm mô hình kinh tế sáng tạo, cụ thể với các lĩnh vực: Hoạt động Triển lãm sáng tạo (Creative Expo); Hội chợ sáng tạo (Creative Fair); Diễn đàn sáng tạo (Creative Talk); Cuộc thi sáng tạo (Creative Challenge); Dự án sáng tạo (Creative Project); Giải thưởng thiết kế sáng tạo (Creative & Design Awards); Quỹ Sáng tạo (Creative Funds); Cơ sở hạ tầng sáng tạo (Creative Hubs).

Lễ hội Thiết kế sáng tạo với nhiều điểm nhấn mới

Các địa điểm tham gia Lễ hội sẽ tiếp tục được cập nhật và mở rộng nhằm phát huy các ý tưởng sáng tạo của nghệ sĩ, và cộng đồng, khuyến khích thí điểm phát triển Kinh tế sáng tạo, du lịch và hướng tới có thể duy trì phát triển thành các dự án hoạt động lâu dài. Góp phần phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉnh trang đô thị của Thành phố.

Điểm khác biệt của Lễ hội năm nay là sự lan tỏa tinh thần sáng tạo trên toàn thành phố với việc phân chia thành những khu vực cụ thể.

Không gian Di sản (Khu vực Chợ Đồng Xuân - Bắc Qua và Trung tâm công nghiệp văn hoá Đồng Xuân): Đây là khu vực trung tâm của Lễ hội, các nhà sáng tạo, thiết kế sẽ sắp đặt, đưa di sản kết hợp với sáng tạo, thí điểm mô hình khu phát triển thương mại và văn hoá, kết nối nghệ nhân - nhà thiết kế - tiểu thương hình thành tuyến trải nghiệm di sản - sáng tạo - thương mại… Biến đổi từ một Khu chợ truyền thống trở thành Khu chợ của Kinh tế sáng tạo thời kỳ mới.

Không gian Kẻ Chợ (Khu vực Phố cổ Hà Nội với 36 phố hàng): Đây là khu vực hồi sinh không gian "Thị - Phố - Nghề": Kiến tạo các "Phố Hàng sáng tạo" tương ứng với các lĩnh vực công nghiệp văn hoá, gồm các không gian trải nghiệm trưng bày - trình diễn - tương tác gắn đời sống phố nghề kết nối với hệ thống làng nghề tinh hoa của Hà Nội.

Không gian Tương lai (Khu vực mạng lưới các công viên trên địa bàn Thành phố): Các hoạt động "Giáo dục sáng tạo - kỹ năng tương lai" - Đây là sân chơi cho các sinh viên, học sinh các cấp học tham gia; Các không gian thiết kế công cộng, các pavilion quốc tế, các cuộc thi, sân chơi/Fablab ngoài trời, workshop, trại sáng tác cho các thử nghiệm của giới trẻ, hoạt động cộng đồng…

Không gian Sinh thái (Bãi giữa sông Hồng): Với mong muốn thí điểm khu vực "Cộng sinh đô thị - sinh thái" đây là không gian thử nghiệm các ý tưởng độc đáo, ưu tiên nghệ thuật cảnh quan, sử dụng vật liệu địa phương - thiết kế tuần hoàn - trải nghiệm theo mùa; nghiên cứu tuyến trải nghiệm đường thuỷ trên tuyến sông Hồng.

Không gian Cộng đồng (trên toàn bộ thành phố): Tinh thần cộng hưởng các hoạt động sáng tạo, phát triển các mô hình kinh tế sáng tạo, kêu gọi sự tham gia của các đại sứ quán, các tổ chức quốc tế; các Trung tâm văn hóa, không gian di tích, văn hoá tại các phường, xã; các trung tâm thương mại, trường đại học, không gian sáng tạo, triển lãm, bảo tàng, nhà hát, nhà hàng, quán cà phê… chủ động tổ chức các hoạt động, hoặc hỗ trợ cộng đồng nghệ sĩ địa điểm và đồng hành tổ chức các hoạt động.

Để triển khai các định hướng phát triển Hệ sinh thái của Lễ hội, KTS Hoàng Thúc Hào, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định vai trò của giới kiến trúc sư, các nhà thiết kế, các nghệ sĩ, nghệ nhân trong hành trình sáng tạo, thiết kế những không gian văn hoá, nơi các ý tưởng được ươm mầm, thử nghiệm và phát triển thành giải pháp cụ thể cho thành phố, cho cộng đồng.

"Hội Kiến trúc sư Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng giới nghề, tiếp tục thúc đẩy sự kết nối liên ngành với các nhà thiết kế, các nghệ sĩ, nghệ nhân trong hành trình sáng tạo, thiết kế những không gian truyền cảm hứng, gắn với đời sống và có sức lan toả dài lâu. Tôi cho rằng đó là một sự cống hiến tận tâm và rất riêng của giới sáng tạo Việt: Sự nhân bản, sự giản dị, chất liệu bản địa, sự gắn kết với cộng đồng - khả năng tái sinh những không gian nhỏ bé nhưng đầy sức sống.

Tôi tin rằng với tầm nhìn mạnh mẽ của Thành phố, sự tham gia rộng rãi của cộng đồng sáng tạo và sự tiên phong của giới kiến trúc, Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội sẽ thành công rực rỡ - Hà Nội sẽ thực sự xứng danh Thành phố sáng tạo, phát triển công nghiệp sáng tạo - Nơi di sản được tôn trọng, Con người được truyền cảm hứng và Tương lai được kiến tạo mỗi ngày", KTS Hoàng Thúc Hào nhấn mạnh.

Minh Thư